22 feb 2019

Kabinet: schuldenaren moeten eerder onder intensief toezicht van gemeente komen

Woningcorporaties, zorgverzekeraars, energie- en waterbedrijven moeten betalingsproblemen van hun klanten voortaan snel bij de gemeente melden. Als minstens twee organisaties problemen signaleren, komt die in actie. Als de schuldenaar instemt met schuldhulpverlening, kan de gemeente vervolgens al diens gegevens inzien.

Dit is de kern van een conceptwetsvoorstel dat staatssecretaris Tamara van Ark  van Sociale Zaken woensdag heeft gepubliceerd. Het is de bedoeling dat gemeenten met de nieuwe, vergaande bevoegdheden kunnen voorkomen dat burgers wegzakken in een schuldenmoeras. Nu moet de burger zelf het initiatief nemen en bij de gemeente aankloppen voor schuldhulpverlening. Vaak zijn de problemen dan al erg groot. Van Ark hoopt dat het wetsvoorstel in de loop van 2020 van kracht wordt. De Autoriteit Persoonsgegevens wordt nog om advies gevraagd.

Het is de bedoeling dat woningcorporaties het de gemeente melden als een huurder twee maanden huurachterstand heeft, of uiterlijk op het moment dat de deurwaarder wordt ingeschakeld. Het doel is huisuitzettingen te voorkomen. ‘Dit draagt bij aan de verwezenlijking van het belangrijke grondrecht bescherming van huis en familieleven’, schrijft Van Ark.

Betalingsherinnering

Het drinkwaterbedrijf en het energiebedrijf moeten het bij de gemeente melden als er drie maanden betalingsachterstand is. De zorgverzekeraar moet dat na vier maanden doen. Voorafgaand aan de melding moet de schuldeiser zelf actie ondernemen door bijvoorbeeld een betalingsherinnering te sturen. Het is de bedoeling dat de gemeente in actie komt als twee organisaties betalingsproblemen melden.

Van Ark wil de schuldhulpverlening die de gemeente biedt, hiermee verbeteren en versnellen. Nu moet de burger die schuldhulp wil, zelf informatie leveren, waarna de gemeente een plan maakt. Het leveren van informatie blijkt voor ‘minder-redzame’ burgers lastig. Als de gemeente de burger wil helpen door informatie op te vragen bij andere instanties, dan moet de burger nu steeds per instantie toestemming geven.

Dat verandert. Wie hulp wil, geeft tegelijk alle denkbare gegevens vrij die de overheid over burgers heeft. Zo hebben de Belastingdienst en uitkeringsinstanties gegevens over salaris, onderneming, woning en andere inkomsten en bezittingen. ‘Daarnaast gaat het om het verzamelen van informatie over schulden door achterstallige betalingen, boetes en beslagen bij bijvoorbeeld zorgverzekeraars, CJIB, deurwaarders, enz.’, schrijft Van Ark. Ook het Kadaster, de Belastingdienst, de Kamer van Koophandel, UWV, SVB, de dienst voor het wegverkeer RDW en het Bureau Kredietregistratie kunnen geraadpleegd worden.

Overheidsknooppunt

Op termijn moet er één punt komen waar gemeenten alle gegevens over burgers kunnen opvragen. ‘Bij voorkeur’, zo stelt Van Ark voor, ‘is er één overheidsknooppunt van waaruit persoonsgegevens die noodzakelijk zijn voor schuldhulpverlening van en naar gemeenten gaan.’

Naar schatting 540 duizend huishoudens hebben problematische schulden. Daarvan melden zich ongeveer 90 duizend huishoudens per jaar aan voor schuldhulpverlening. Ongeveer 193.000 huishoudens zijn bekend of geregistreerd bij gemeentelijke schuldhulpverlening of wettelijke schuldsanering. Van mensen die gemeentelijke schuldhulpverlening krijgen, is bekend dat zij gemiddeld ongeveer 15 schuldeisers hebben en gemiddeld 40 duizend euro schuld. ‘Vroegsignalering beoogt beide omlaag te brengen’, verantwoordt Van Ark haar voorstellen. In 2017 werden 3.700 woningen door corporaties ontruimd, terwijl bij 10 duizend woningen gas en licht werden afgesloten. Bij 3.600 woningen werd het drinkwater afgesloten.

Roeland van Geuns, lector armoede interventies in Amsterdam, vindt het een mooi initiatief. ‘Maar krijgt de gemeente ook extra geld om dit extra werk uit te voeren?’ Lees meer…