Onderzoeksrapport Afgelost = Opgelost
Mensen met problematische schulden wachten vaak lang voordat ze hulp zoeken om iets aan hun financiële problemen te doen. Hierdoor stapelen schulden zich op en wordt de schuldenproblematiek onnodig complex. Het zou daarom voor zowel schuldenaar, crediteur als hulpverlener beter zijn wanneer schuldenaren in een vroeger stadium actie zouden ondernemen. Samen met de onderzoekers van Rijksuniversiteit Groningen (RUG) hebben Syncasso en Kredietbank Nederland in beeld gebracht welke barrières mensen met financiële problemen ervaren bij het zoeken van hulp. Dit onderzoeksproject, dat is uitgevoerd in het kader van de regeling ter stimulering van activiteiten die een duurzame bijdrage leveren aan het tegengaan van armoede en schuldenproblematiek, heeft als doel om in kaart te brengen waarom mensen met schulden relatief lang wachten om actie te ondernemen. Deze kennis is vervolgens gebruikt om communicatiemiddelen te ontwikkelen die schuldenaren kunnen stimuleren om eerder in actie te komen.
De basis van dit project vormt een serie van honderd diepte-interviews met huidige klanten van Kredietbank Nederland en Syncasso. De kern van deze interviews bestond uit vragen over barrières die deelnemers ervan hadden weerhouden om eerder contact op te nemen met Syncasso of Kredietbank Nederland en over de aanleiding van het uiteindelijke contact met een van deze organisaties. Uit deze interviews kwam een grote verscheidenheid aan barrières naar voren. Twee van deze barrières, een gevoel van schaamte en onderschatting van de eigen financiële situatie, werden door de grote meerderheid van de deelnemers min of meer expliciet genoemd. Deze twee primaire barrières lijken al vanaf het ontstaan van een schuldenprobleem een hindernis te vormen om actie te ondernemen. Vier andere secundaire barrières werden ook vaak genoemd, maar niet zo algemeen als de primaire barrières. Deze secundaire barrières, waaronder onrealistisch optimisme en negatieve informatie, lijken voornamelijk een rol te spelen wanneer schulden beginnen te escaleren. De aanleiding voor contact met een van de organisaties was voor de meeste klanten een externe factor.
Deze externe factor nam twee vormen aan: aanmoediging van anderen om actie te ondernemen (zowel vrienden of familie als professionals) of verslechtering van de eigen situatie waardoor een schuldenaar zich zelf realiseerde dat actie onvermijdelijk was geworden. Op basis van deze uitkomsten is een communicatietoolbox ontwikkeld om mensen met financiële problemen te stimuleren actie te ondernemen. Het centrale idee achter de middelen in deze toolbox is mensen stimuleren financiële problemen bespreekbaar te maken door de positieve gevolgen van de stap naar schuldhulpverlening duidelijk uit te dragen. Op deze manier haken de communicatiemiddelen in op meerdere in het onderzoek gevonden barrières en kunnen zij een bijdrage leveren aan het oplossen van dit belangrijke maatschappelijke probleem. De toolbox is te downloaden via www.afgelostisopgelost.nl
In het onderzoeksrapport wordt het onderzoeksproject verder toegelicht en worden de onderzoeksuitkomsten weergegeven. Na de analyse van deze uitkomsten volgt een beschrijving van de communicatiemiddelen die op basis van het onderzoek zijn ontwikkeld.