
Nieuws
Interview met huisarts Janneke Michiels – Huisartspraktijk Mozaïek Rotterdam
17 juni 2025Huisarts Janneke Michiels laat zien hoe financiële problemen zich manifesteren als medische klachten – en hoe directe schuldhulp binnen de huisartsenpraktijk echte gezondheidswinst oplevert.
In de Rotterdamse wijk Feijenoord werkt huisarts Janneke Michiels al jaren met hart en ziel aan de gezondheid van haar patiënten. Een wijk met een multiculturele populatie, veel jonge gezinnen en relatief lage inkomens. Het gemiddelde jaarinkomen ligt hier rond de 15.000 euro. Tegelijkertijd is er veel sociale samenhang – families wonen dicht bij elkaar, mensen zorgen voor elkaar. Maar er zijn ook veel jonge gezinnen die, als het ze lukt, weer wegtrekken naar omliggende steden. Het is echt een doorgangswijk. In haar praktijk merkt Janneke dagelijks hoe nauw lichamelijke klachten en psychisch welzijn verweven zijn met financiële zorgen. “Stress over geld is niet alleen een sociaal probleem. Het is een medische aangelegenheid,” stelt ze stellig.
Schuldhulp in de spreekkamer
“Een paar jaar geleden zijn we begonnen met een financieel praktijkondersteuner. Niet grootschalig, maar heel praktisch: iemand die in de spreekkamer naast ons zit, naar wie we mensen meteen kunnen doorverwijzen. En dat werkt. Als huisarts zie ik dagelijks mensen die niet meer slapen, lichamelijke klachten hebben, of vastlopen in het leven. Natuurlijk kan ik ze doorverwijzen of slaappillen voorschrijven, maar vaak is er iets anders aan de hand: stress door geldzorgen. Dan verwijs ik liever naar onze financiële praktijkondersteuners. Zij nemen de tijd, zitten gewoon in onze praktijk, en dat verlaagt de drempel enorm.” De kracht zit volgens Michiels in de vertrouwensrelatie: de hulpverlener hoort bij de huisarts. De drempel om over geldzorgen te praten wordt zo aanzienlijk verlaagd. “Als ik zeg: ‘ga naar de Vraagwijzer van de gemeente’, dan doen mensen dat niet. Maar als ik ze direct in onze praktijk laat doorverwijzen, wél. Het werkt omdat het vertrouwd is. Als ik als dokter zeg: ‘Loop even bij hen binnen, ze zitten hiernaast’, dan gebeurt het ook. Maar als ik zeg: ‘Ga naar de gemeente’, dan haakt men vaak af. De drempel is te hoog, de afstand te groot.”
Financiële problemen zijn medische problemen
Voor Michiels is het duidelijk: financiële stress uit zich in allerlei lichamelijke klachten. Slapeloosheid, rugpijn, buikklachten, vermoeidheid – ze ziet het dagelijks in haar spreekkamer. “Mensen komen met een boodschappentas vol ongeopende enveloppen. Ze zien geen uitweg weer. Maar zodra er overzicht is, verdwijnen vaak ook de lichamelijke klachten.
Het vermogen om na te denken neemt af onder stress. Mensen vermijden zorg, komen niet opdagen, zeggen af of weigeren noodzakelijke medicatie op te halen. Michiels: “Zorgvermijding is heel logisch als je in paniek leeft over geld.”
Leefstijlgeneeskunde: het huis, het geld en de mens
Naast huisarts is Michiels ook leefstijlarts. In elk gesprek betrekt ze niet alleen voeding, beweging en slaap, maar ook woning en financiën. “Ik vraag in elk gesprek daarnaast ook hoe het thuis gaat en hoe het gaat het met geld? Want dat zijn evengoed pijlers onder gezondheid.”
Michiels is actief binnen de Vereniging Arts en Leefstijl, een organisatie die regelmatig optreedt als adviesorgaan bij ministeries en verzekeraars. Deze vereniging ontwikkelde ook het Leefstijlroer, een gesprekstool die breed wordt ingezet binnen de zorg om thema’s als beweging, slaap, voeding, ontspanning en sociale omgeving bespreekbaar te maken. Michiels pleit ervoor om het Leefstijlroer uit te breiden met de onderwerpen ‘huis’ en ‘geld’. “Deze factoren zijn minstens zo bepalend voor iemands gezondheid, maar worden binnen de leefstijlbeweging nog onvoldoende meegenomen. Het zijn juist de mensen met wie het slecht gaat die hier het meest bij gebaat zijn, terwijl leefstijlprogramma’s op dit moment vooral terechtkomen bij de ‘worried well’ – mensen die relatief gezond zijn maar zich zorgen maken.” zegt Michiels “In onze wijk komen programma’s zoals de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), die vergoed worden door verzekeraars, nauwelijks van de grond. In de betere wijken lukt dat vaak beter.”
Binnen haar praktijk is het onderwerp geld dus volkomen normaal. “Alles kan besproken worden in het spreekuur, mits je goed contact maakt. Dat is vakwerk, maar ook gewoon de essentie van het huisartsenvak. Maar mensen met schulden vermijden vaak zorg – ze komen niet opdagen, halen hun medicatie niet op, of zeggen afspraken af bij specialisten. Ik zie ook dat ze soms gewoon niet weten wat iets kost. Dan zeg ik: ‘Weet je dat deze allergietest 120 euro kost?’ – en dan besluiten we samen om het wel of niet te doen. Ik voel me verantwoordelijk om die financiële bewustwording mee te nemen in mijn consulten.”
Samenwerking en systeemverandering
“Die samenwerking met de Gemeente Rotterdam is er wel, maar blijft lastig. We hebben geprobeerd iemand van de gemeente in de praktijk te zetten – dat zou geweldig zijn – maar de werelden zijn nog te verschillend. Toch ziet Michiels grote voordelen. “Financiële ondersteuning dichtbij de patiënt, zonder bureaucratische barrières, werkt sneller en effectiever. We kunnen daardoor de druk op de zorg laten dalen en mensen daadwerkelijk helpen. Er zijn organisaties die goed luisteren en meedenken” zegt Michiels. “Zo is er het Rotterdam-pakket van VGZ. Daarmee hebben mensen een veel lager eigen risico van 50 euro. Tegelijkertijd is dat wel een relatief duurdere verzekering. Dat moet ik patiënten dus goed uitleggen. Want het is niet te doen als je elke euro moet omdraaien.”
De rol van de huisarts
“Ik weet dat veel collega’s denken: dit hoort niet bij mijn werk, dit is het sociale domein. Maar ik zie het anders. Dit is óók geneeskunde. De mens is een geheel, en als je de financiële stress niet aanpakt, kun je ook geen echte gezondheid bereiken. Toch betekent dit niet dat de praktijk Mozaïek Rotterdam alles op zich neemt. “We bespreken vrijwel dagelijks wat we wel of niet kunnen doen en houden elkaar daarin scherp,” zegt Michiels. “Het team bewaakt de grenzen goed. We bespreken vrijwel dagelijks wat we wel of niet kunnen doen en houden elkaar daarin scherp”.
Tot slot: wat heb je zelf geleerd van deze manier van werken?
“Dat je altijd moet blijven kijken naar de mens achter de klacht. En dat echte oplossingen vaak niet in medicijnen zitten, maar in het teruggeven van regie. Mensen willen niet veel – ze willen overzicht, rust en ruimte om hun leven te leven. Als wij ze daarbij kunnen helpen, doen we precies wat een huisarts hoort te doen.”
Dichterbij dan het loket
Hoe een financieel ondersteuner binnen de praktijk het verschil maakt
Bij huisartsenpraktijk Mozaïek in Rotterdam maakt financieel ondersteuner Jos Pizzuto op vrijdagen ruimte voor patiënten die worstelen met geldzorgen. Op papier is zijn werk simpel: luisteren, structureren, doorverwijzen. In de praktijk gaat het veel dieper.
“Het zijn vaak geen mensen met torenhoge schulden,” vertelt Jos. “Het gaat juist om mensen die vastlopen in het beginstadium: brieven die blijven liggen, toeslagen die niet zijn aangevraagd, verwarring over officiële instanties. Mensen die denken dat ze het zelf wel kunnen, maar bij wie het geld op is vóór het einde van de week.”
Het doorslaggevende verschil is de directe en vertrouwde toegang tot hulp, midden in de praktijk zelf. In plaats van een telefoonnummer of folder krijgen patiënten een persoonlijke verwijzing van hun huisarts – iemand die ze kennen en vertrouwen. Jos is letterlijk dichtbij: in hetzelfde gebouw, op loopafstand van de spreekkamer. “Als de arts zegt: ‘Loop even bij Jos binnen’, dan doen ze dat ook. De drempel om hulp te zoeken verdwijnt daardoor bijna volledig.”
Die nabijheid maakt het werk niet alleen toegankelijk, maar ook kosteneffectief. Door financiële problematiek vroegtijdig te signaleren en direct aan te pakken, verdwijnen klachten als slapeloosheid, hoofdpijn of vage stressklachten vaak vanzelf. Het resultaat: minder onnodige consulten, minder medische doorverwijzingen, en meer ruimte op het spreekuur voor patiënten met écht medische problemen.
“De zorgkosten lopen terug, terwijl de bestaanszekerheid van patiënten toeneemt,” zegt Jos. “We zien dat mensen beter functioneren, minder zorg nodig hebben en hun leven weer op de rit krijgen. Zonder dat daar een dure interventie voor nodig is.”
Toch is structurele bekostiging voor deze werkwijze nog niet geregeld. “Het valt buiten de medische kaders, dus het wordt niet vergoed. Maar intussen besparen we aan alle kanten: op consulttijd, op medicatie, op vervolgzorg. Die baten worden nog te weinig erkend.”
De boodschap van praktijk Mozaïek is helder: financiële ondersteuning binnen de praktijk is geen extraatje, maar een slimme investering in gezondheid – én in het beperken van zorgkosten.