Interview met Henriëtta Joosten, associate Lector Financial Ethics Hogeschool van Arnhem en Nijmegen[1], praktisch filosoof en nieuwsgierige bedrijfskundige

Op initiatief van Syncasso Gerechtsdeurwaarders is in samenwerking met een ervaringsdeskundige van Movisie en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de kosten van gerechtelijke incasso te beperken. In het whitepaper Geregistreerde Schuld Regeling wordt een voorstel gepresenteerd om eerlijker schulden op te lossen. Onnodige kosten die de betaalcapaciteit verder aantasten, escalatie en stress voor de burger met schulden worden hierdoor voorkomen. We hebben een ervaringsdeskundige, een financieel ethicus, schuldeisers, een gerechtsdeurwaarder en een landelijke politicus gevraagd om het voorstel vanuit hun gezichtspunt te belichten. In dit interview stellen we vier vragen aan Henriëtta Joosten over de Geregistreerde Schuld Regeling vanuit het gezichtspunt van de financiële ethiek.

Hoe kijkt u vanuit financiële ethiek naar de Geregistreerde Schuld Regeling?

Ik geloof in een rijke, menselijke financiële ethiek. Als organisatie kijk je niet alleen naar het rendement, maar naar meervoudige waardecreatie. Toegevoegde waarde op financieel vlak én oog voor rechtvaardigheid en duurzaamheid. Met een goede afweging tussen risico en rendement. Rekening houdend met de natuur en de legitimiteit van je activiteiten. Niet makkelijk om die afwegingen te maken en in je processen te verankeren. Maar wel nodig, want hoe je het went of keert, alles is met alles verbonden.

De Geregistreerde Schuld Regeling is een mooie invulling van een groot aantal van deze kernwaarden. De regeling zorgt allereerst voor een rechtvaardiger afweging van de belangen van alle betrokken partijen. Ook speelt de vraag of deze regeling bijdraagt aan een eerlijker verdeling van de welvaart en het welbevinden een rol. Vanuit duurzaamheid levert de Geregistreerde Schuld Regeling niet alleen een bijdrage aan het NU, maar ook voor de generaties die na ons komen. Schuld raakt de hele familie. Ook de kinderen groeien op met stress. Met de Geregistreerde Schuld Regeling blijft dit veel kinderen bespaard.

Financiële ethiek vraagt om breder te kijken. In gesprek te blijven – de wereld verandert voortdurend – en te denken vanuit verantwoordelijkheden. Als organisatie heb je verschillende verantwoordelijkheden:

• Economische verantwoordelijkheid in de vorm van aandeelhoudersbeloning en de continuïteit van je bedrijf.
• Wettelijke verantwoordelijkheid, je houdt je als bedrijf aan de wet waarin de normen en waarden van de samenleving besloten zijn. Met de Geregistreerde Schuld Regeling proberen we de wetgeving net een beetje andere kernwaarden mee te geven.
• Morele verantwoordelijkheid, om met veel meer belangen van (toekomstige) participanten en belanghebbenden rekening te houden.
• Publieke verantwoordelijkheid, die wordt vaak vergeten. Publiekelijk meespreken over de vraag hoe we onze samenleving en samenwerking willen vormgeven. Met dit voorstel geven wij hier invulling aan.

GSR wil schulden oplossen, maar met minder kosten voor de debiteurklant. Wie zou de kosten voor de coördinerend deurwaarder moeten dragen? De debiteurklant vanuit de besparing? De schuldeiser vanuit de beperking van afschrijvingen en procesrisico? Of een verdeling?

Niet de debiteurklant in ieder geval. Daar is het ons juist om te doen, om die te ontzien. De schuldeiser en de samenleving moeten die kosten dragen. In ieder geval moet de overheid de kosten van de audit dragen. Er staan immers ook forse besparingen tegenover, bijvoorbeeld bij de rechtelijke macht.

De kantonrechter toetst ‘ambtshalve’ de rechtmatigheid van de vordering in een procedure. Kan de gerechtsdeurwaarder dat net zo onpartijdig doen bij GSR?

Dat denk ik wel. Bovendien blijft de mogelijkheid bestaan om naar de rechter te gaan en niet te kiezen voor de Geregistreerde Schuld Regeling. We moeten ook nadenken of iemand bij nader inzien de Regeling kan opzeggen. Wat voor situatie ontstaat er dan? En er is natuurlijk de audit.

Hoe zou de verdeling van de beschikbare betaalcapaciteit vanuit Ethisch perspectief plaats moeten vinden? Naar rato van de hoofdsom? Of naar preferentie – bijvoorbeeld van de overheid? Of…

Er zijn verschillende manieren om naar de verdeling van de betaalcapaciteit te kijken, naast de hoogte van de vordering. Op dit moment geldt de preferentie van de overheid: zij krijgt voorrang. Maar er zijn andere criteria denkbaar. Hoe lang bestaat een schuld al? Komt de schuldeiser zelf in de problemen als hij maar weinig betaald krijgt uit de verdeling? Denk aan het MKB. De gerechtsdeurwaarder moet zorgen voor een eerlijke verdeling. Hoe dat moet gebeuren en wat ‘eerlijk’ inhoudt, zijn vragen die ons allemaal aangaan. De Geregistreerde Schuld Regeling is aanleiding om het publieke gesprek daarover te voeren. Je moet de verdeling uiteindelijk kunnen verantwoorden rekening houdend met meervoudige waarde voor alle betrokken partijen en een fatsoenlijke wereld.

In het volgende interview spreken we met Marc Mulder, ervaringsdeskundige namens Movisie, over de Geregistreerde Schulden Regeling.

Het whitepaper over de Geregistreerde Schuld Regeling kunt u hier downloaden. Reageren op dit interview? Stuur een e-mail naar communicatie@syncasso.nl

[1] Tot september 2021