Nieuws

Interview met Jeroen van de Werken, Manager Debiteuren Beheer bij Achmea

Bij Achmea is het een bekend gegeven: een deel van de verzekerden heeft moeite om financieel rond te komen. “Het gaat om een klein percentage van onze portefeuille,” zegt Jeroen van de Werken, “maar de impact is groot. We zien dat mensen door levensgebeurtenissen als echtscheiding, baanverlies of inkomensonzekerheid moeite hebben met het betalen van hun zorgpremie.” De verzekeraar, die onder andere actief is met merken als Zilveren Kruis, Centraal Beheer en Interpolis, ziet dat schulden en financiële stress een brede impact hebben — op gezondheid, participatie en toekomstperspectief.

Zorguitstel en signalen van stress

Volgens Van de Werken is de relatie tussen schulden en gezondheid helder. “We zien dat zorg vaak wordt gemeden. Mensen gaan met klachten niet naar de huisarts, omdat ze bang zijn voor kosten die voortkomen uit het eigen risico. Vooral bij chronische aandoeningen waarbij vervolgbehandelingen nodig zijn, speelt dit. Ook tandzorg wordt uitgesteld, wat op de lange termijn juist tot hogere zorgkosten leidt.” Het probleem is echter niet beperkt tot zorgmijding. In regio’s als Almere, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht herkent Achmea dat wanbetaling gemiddeld vaker voorkomt én dat er sprake is van hoger zorggebruik. “Dat komt deels doordat we in die gebieden relatief veel mensen verzekeren met een lagere sociaaleconomische status. Maar los daarvan zien we een duidelijke samenhang tussen financiële achterstand en zorggebruik,” zegt Van de Werken.

Volgens Van de Werken is het verband tussen financiële problemen en gezondheid duidelijk, al blijken harde cijfers soms minder overtuigend. Externe onderzoeken wijzen op een correlatie tussen schulden en zorggebruik, maar in de eigen data van Achmea is dat verband minder uitgesproken. “De correlatie is er wel, maar niet altijd zo sterk als je misschien zou verwachten. Wel zien we duidelijk dat stress door schulden invloed heeft op gedrag en gezondheid: mensen leven meer in het moment, nemen minder rationele beslissingen en vermijden kosten. Dat ondermijnt hun financiële én fysieke weerbaarheid.”

De stille kosten in het zorgstelsel

Hoewel het percentage wanbetalers relatief klein is, werkt het wel degelijk door in het zorgstelsel. “In het solidariteitsstelsel dat we in Nederland hebben, betaal je als verzekerde ook mee voor de mensen die niet kunnen betalen,” legt Van de Werken uit. “Die kosten worden meegenomen in de premiestelling, al is het effect daarvan beperkt. Maar de grotere zorg zit in het uitstellen van zorg: wat nu niet wordt behandeld, kost later meer. Uiteindelijk leidt dat tot hogere zorgkosten voor iedereen.”

Samenwerken aan passende ondersteuning

Achmea zoekt actief de samenwerking met gemeenten op om verzekerden met financiële problemen te ondersteunen. “We werken aan vroegsignalering, bijvoorbeeld via projecten als Vroeg Eropaf. We verwijzen naar instanties zoals Geldfit, de VoorzieningenWijzer en gemeentelijke loketten, en we bieden betaalregelingen en maatwerk aan – zoals het opschuiven van betalingen van het eigen risico.”

Toch blijven er knelpunten, erkent Van de Werken. “Soms redt iemand het gewoon niet, hoe goed we het ook regelen. Neem een alleenstaande moeder met twee kinderen en een flexibel contract. Die heeft gewoon niet genoeg inkomen. Dan wordt de zorgtoeslag gebruikt voor boodschappen. Daar is die toeslag niet voor bedoeld, maar je snapt het wel.”

De rol van bewustwording en educatie

Een groot knelpunt is volgens Van de Werken dat mensen vaak pas laat hulp zoeken. “Voor sommige mensen is het normaal geworden om elke maand te moeten schipperen. Het is hun manier van leven. En dan is het lastig om hulp te accepteren — zeker als die hulp gepaard gaat met voorwaarden. Je moet de boodschap – dat het belangrijk én oké is om op tijd hulp te zoeken en te accepteren – soms wel zeven keer herhalen voordat die echt landt.”

Van de Werken pleit ook voor betere educatie. Het ontbreekt jongeren, zijn inziens, aan voorbereiding op financiële verantwoordelijkheden. “Op scholen wordt nauwelijks uitgelegd wat er allemaal op je afkomt. Je wordt achttien, en ineens moet je een zorgverzekering regelen, een DigiD aanvragen, iets met DUO doen. Je krijgt een zorgtoeslag, maar je moet ook meteen van alles betalen – en ondertussen kun je alles online bestellen zonder dat iemand meekijkt. Ik noem dat: je krijgt een gouden handtekening. Misschien is achttien jaar gewoon te jong. Het brein van jongeren is dan nog volop in ontwikkeling en vaak nog niet toegerust om zulke verantwoordelijkheden goed te overzien. Misschien zou je de grens naar 21 moeten oprekken, zodat jongeren meer tijd hebben om die mentale rijpheid te bereiken.”

Integrale aanpak is noodzakelijk

Van de Werken gelooft in een integrale aanpak waarin gezondheid, schulden en leefomgeving gezamenlijk worden aangepakt. “Zo’n aanpak biedt kansen voor samenwerking en preventie, al blijft het de vraag hoe we dit landelijk kunnen organiseren. De zorgverzekeraar kan dit niet alleen oplossen. Gemeenten, overheid, maatschappelijke organisaties – we hebben elkaar nodig.”

Wel ziet hij dat de aanpak per gemeente sterk verschilt. “De bereidheid om te investeren in vitaliteit hangt vaak samen met de politieke kleur van een gemeente. In sommige plaatsen zijn er veel voorzieningen, in andere nauwelijks. Dat is niet wenselijk. We zouden in Nederland beter moeten afspreken wat je als burger overal mag verwachten.”

Wat is er nodig?

Tot slot formuleert Van de Werken een heldere oproep: “We moeten betere afspraken maken over wat we onder zelfredzaamheid verstaan. Niet iedereen redt zich vanzelf. Verbeter vroegsignalering, versterk begeleiding en nazorg, zorg voor financiële educatie vanaf jonge leeftijd, en durf te kijken naar wat mensen echt nodig hebben om gezond en financieel stabiel te kunnen leven.”