Nieuws

Blog: Paul Otter

We staan voor een uitdaging om de armoede terug te dringen, zoals ook helder gesteld in de doelen van het Ministerie van Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen: halvering van het aantal kinderen dat opgroeit in armoede in 2025 en halvering van het aantal huishoudens in problematische schulden in 2030. Daarvoor is één toverwoord noodzakelijk: samenwerken. Tussen alle ketenpartners in de schulden- en invorderingsketen. Dat klinkt misschien utopisch maar door goed samenwerken kan iedereen zijn werk beter doen en zijn er alleen maar “wins”.

Ontwikkeling

Terugkijkend zijn de keten schuldhulp en invordering de afgelopen dertig jaar stevig veranderd. Ketenpartners zoals schuldhulpverleners, bewindvoerders, incassobureaus en gerechtsdeurwaarders hebben veel geïnvesteerd in ICT en hebben meer wetten, regels en procedures gekregen. De professionaliteit is toegenomen en er wordt bedrijfsmatiger gewerkt.

Verzuiling

Tegelijkertijd lijkt het dat ketenpartners meer zijn verzuild. Door het professionaliseren en protocolliseren is de samenwerking met andere ketenpartners eerder een bijkomstigheid geworden. Vaak weten we niet eens wat voor de andere ketenpartner van belang is, waardoor we hun werkproces in de praktijk onbedoeld moeilijker maken.

Basis

Als we terug gaan naar de basis van ‘wie heeft welke taak?’ lijkt samenwerking een logisch stap vooruit. Schuldhulpverleners en bewindvoerders verlenen hulp aan huishoudens met problematische schulden die zelf hun financiën niet kunnen regelen. Invorderaars en gerechtsdeurwaarders zorgen dat er wordt betaald wat afgesproken is, als er betaalcapaciteit is. De verschillende ketenpartners bedienen verschillende groepen en vullen elkaar aan.

Grijs

Maar dan is er het grijze gebied. Van de 600.000 huishoudens met problematische schulden (CBS, 2023) krijgen er ongeveer 150.000 (NVVK, 2023) een vorm van schuldhulp. 450.000 huishoudens hebben wel problematische schulden, geen schuldhulp en nagenoeg geen betaalcapaciteit voor hun schulden. In de praktijk zien we dat die huishoudens hun financiële problemen onderschatten, hun eigen capaciteiten overschatten. De stap naar de schuldhulp niet willen of niet kunnen maken.

Professionaliteit

Het is aan ons, de professionals in de schuldhulp- en invorderingsketen om de huishoudens met problematische schulden en zonder schuldhulp, verder te helpen. Daarvoor zullen we moeten samenwerken. Alle nodige data hebben we al: samen. Alleen als we gaan samenwerken kunnen we ons werk goed doen, deze groep beter helpen om armoede te bestrijden.

Schaduwen

Daarvoor moeten we over schaduwen heenstappen. Vertrouwen in elkaar, kansen zoeken en het elkaar ook gunnen. Het uitgangspunt moet zijn de leefwereld van het huishouden met problematische schulden. Huisbezoeken door een gerechtsdeurwaarder zijn logische en kansrijke momenten om een huishouden met problematische schulden te informeren en te motiveren om de stap naar schuldhulp te maken. Schuldeisers en invorderaars zouden graag zien dat niet alleen de schulden worden opgelost, maar ook dat er door onder andere goede nazorg wordt voorkomen dat er nieuwe schulden ontstaan.

Evolutie

Daarvoor is geen revolutie nodig maar wel een evolutie. Dat is onze taak, als professionals. Het is de enige manier om de doelen van het Ministerie van Armoedebeleid te halen. Maar dan vraag ik het ministerie wel: zorg voor die samenwerking. Zet de juiste mensen aan tafel, laat ze de kansen voor samenwerking opzoeken en het vertrouwen groeien. En het belangrijkste is onderzoeken hoe we als ketenpartners kunnen samenwerken om de huishoudens met problematische schulden te helpen naar een duurzame toekomst zonder schulden.

Paul Otter is design researcher en gerechtsdeurwaarder. In het SyncassoLab onderzoekt hij hoe schulden beter kunnen worden opgelost. In de praktijk doet hij dat bij de voordeur. Op beleidsniveau door het gesprek aan te gaan met alle belanghebbenden over schulden, zoekend  naar oplossingen.  Paul blogt regelmatig over actuele zaken.