Nieuws

Blog: Paul Otter

Het deurwaardersbezoek is een kantelpunt met veel kansen voor alle betrokkenen zoals schuldenaar, schuldeiser, deurwaarder en schuldhulpverlener. Voor het bezoek is al een flink aantal malen geprobeerd contact te leggen voor een oplossing. Als dat niet lukt, kan een huisbezoek van een gerechtsdeurwaarder volgen. Vaak met een ambtelijk stuk zoals een dagvaarding maar steeds vaker volgt ook een bezoek zónder dagvaarding;  puur om samen een oplossing te zoeken.

Complexiteit

Zo’n huisbezoek lijkt simpel. De gerechtsdeurwaarder belt aan, er wordt opengedaan door de bewoner en ze spreken elkaar. De praktijk is complexer. Van huis uit is de taak van de gerechtsdeurwaarder juridisch: hij roept op voor de rechtszaak (dagvaarding) en zorgt ervoor dat datgene wat de rechter in het vonnis heeft bepaald, gebeurt bijvoorbeeld door beslag. Daar zijn strikte regels voor die moeten worden gevolgd. Naast dit juridische aspect spelen ook sociale aspecten (respect voor en begrijpen van sociaal-culturele verschillen) en  communicatieve aspecten (informeren, adviseren en soms de-escaleren) een belangrijke rol. Het is een gesprek dat soms aanvoelt als schaken op meerdere borden.

Open deur

Als de deur opengaat, kijken gerechtsdeurwaarder en bewoner elkaar in de ogen. Wie is die ander? Wat wil die ander? Hoe ziet die ander er uit, is ‘ie vriendelijk, boos, bang of gewoon? Hoe voelt de sfeer aan, wat zie, voel, hoor en ruik je. Alle zintuigen worden gebruikt. Dus al voordat er gesproken is, hangt er een zekere onzekerheid in de lucht: hoe is die ander? De deurwaarder vraagt of de bewoner de persoon is voor wie hij komt en stelt zich voor met zijn of haar naam en functie van gerechtsdeurwaarder. Twee vreemden verkennen hoe ze tegenover elkaar staan.

Toonzetting

In de dertig jaar dat ik gerechtsdeurwaarder ben, heb ik snel geleerd dat een respectvolle benadering een absolute basiseis is. Begrijpen dat een ander kan schrikken of emotioneel kan zijn. Daarmee rekening houden, daarop inspelen door eerst die ander gerust te stellen, omdat pas daarna zinvol over de inhoud kan worden gesproken. Veel facetten die normaliter in minuten gebeuren.

Terzake

De volgende stap is de inhoud: waarvoor komt de deurwaarder? Bij een ambtelijke handeling wordt een stuk overhandigd en uitleg gegeven. Er wordt ook gevraagd of de vordering bekend is, of er meer schulden zijn en hoeveel. Doel van die vragen is tweeledig. Uitzoeken of er betaalcapaciteit is en als tweede vaststellen of betrokkene zelf een oplossing kan zoeken of dat een huisgenoot, familielid of kennis zou kunnen helpen. Bij deze vragen zit ik meestal al vlak na het voorstellen (als er geen emotie is). Dat gaat dus snel en het is best opmerkelijk voor vreemden om zo snel over vertrouwelijke informatie te spreken.

Oplossen

Doel van het huisbezoek is oplossen. Dat kan in twee varianten: wel of niet betalen. Als er geen betaalcapaciteit is, zal de schuldeiser meestal het advies van de gerechtsdeurwaarder om een zaak te sluiten volgen. Daarvoor zal de gerechtsdeurwaarder wel meer willen weten dan alleen de kale mededeling dat er niet betaald kan worden. Waarom dus en uitleggen en onderbouwen. Voor alle duidelijkheid: als er geen geld is, is die informatie voor zowel gerechtsdeurwaarder als schuldeiser waardevol. Nieuwe huisbezoeken en andere invorderingsacties (arbeidsintensief en dus kostbaar) kunnen dan achterwege blijven.

Betalen

Is er wel geld, dan zijn er meer mogelijkheden: gelijk pinnen of later alles betalen. Of regelen. Dat lijkt makkelijk maar de kunst van het regelen, is een afspraak maken die haalbaar (en dus betaalbaar) is en zorgt voor het zo snel mogelijk betaald hebben van de schuld. De deurwaarder vraagt dus na wat de inkomsten en uitgaven zijn om zo samen vast te stellen wat een haalbaar maandbedrag is. Doel van een regeling is snel oplossen van de achterstand met één afspraak die haalbaar en betaalbaar is.

Informeren

Dagvaarding, beslag, beslagvrije voet, verweer, allemaal vaktermen die uitgelegd moeten worden aan de deur. Wat betekent het, wat is het beste om te doen. Aan de deur legt de deurwaarder uit en helpt op weg. Hij verwijst naar het juridische loket en helpt de debiteurklant op weg naar de volgende stap.

Resumé

Is het zo duidelijk? Heeft u verder nog vragen? Dus dan hebben we dit afgesproken en gaan we dit doen. Klopt dat? Oplossing gezocht, afspraak gemaakt en door naar het volgende adres. Een gesprek met heel veel verschillende kanten, dat veel verschillende kanten op kan gaan. Dat juridisch kloppend moet zijn maar ook menselijk en waarin een oplossing wordt gezocht. En dan heb ik het in deze blog niet eens gehad over iemand die waarschijnlijk wél problematische schulden heeft. Daarover in een volgende blog meer.

Paul Otter is gerechtsdeurwaarder en design researcher. Bij SyncassoLab onderzoekt hij hoe schulden beter kunnen worden opgelost. In de praktijk doet hij dat bij de voordeur. Op beleidsniveau door het gesprek aan te gaan met alle belanghebbenden over schulden en zoekend naar oplossingen. En door (wetenschappelijke) onderzoeken uit te voeren met diverse partners, die passen in de praktijk. Paul blogt regelmatig over actuele zaken.