Nieuws

Op dinsdag 4 februari organiseerde Syncasso op het Achmea congrescentrum een groeisessie over jongeren en zorgschulden. De sessie bracht experts, onderzoekers en praktijkprofessionals samen om inzichten te delen en mogelijke oplossingen te verkennen. Aanleiding voor deze sessie was het lopende onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en de Universiteit van Amsterdam (UvA) en Syncasso naar de oorzaken en aanpak van zorgschulden bij jongeren.

Namens Syncasso opende Sabine van den Boogaard, directeur Klant, Markt en Communicatie, de bijeenkomst. Ze vertelde dat het aantal dossiers van jongeren tussen de 18 en 25 jaar groeit en dat zij het steeds moeilijker hebben, onder andere door maatschappelijke druk en sociale media. Ze benadrukte het belang van deze sessie: samen onderzoeken wat werkt en wat niet. Vervolgens heette ze twee ervaringsdeskundigen van ONSbank hartelijk welkom en onderstreepte ze hoe belangrijk het is om niet alleen over jongeren te praten, maar juist met hen in gesprek te gaan. Daarna nam Dr. Anna Louise Custers – Lector Armoede Interventies het stokje over en nam de deelnemers samen met Dr. Mirre Stallen – senior onderzoeker bij het lectoraat Armoede Interventies mee in de bevindingen van het onderzoek.

Aanleiding voor het onderzoek en doelstelling

Steeds meer jongeren hebben schulden, waarbij de zorgpremie vaak een eerste betalingsachterstand is. Wie zijn zorgverzekering niet op tijd betaalt, kan een flinke schuld opbouwen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat financiële problemen op jonge leeftijd vaak een voorbode zijn van geldzorgen later in het leven.

Om beter te begrijpen hoe deze zorgschulden ontstaan en – nog belangrijker – hoe ze kunnen worden voorkomen, werken de Hogeschool van Amsterdam (HvA), de Universiteit van Amsterdam (UvA) en Syncasso samen aan een onderzoek. Centraal staat de vraag: Hoe ontstaan zorgschulden bij jongeren en welke interventies kunnen helpen om duurzaam betaalgedrag te stimuleren? De uitkomsten van dit onderzoek zijn essentieel om effectieve strategieën te ontwikkelen die jongeren helpen financieel gezond te blijven.

1. Het onderzoek: oorzaken van zorgschulden bij jongeren

Uit de literatuurstudie en interviews met jongeren kwam naar voren dat een combinatie van structurele en persoonlijke factoren bijdraagt aan zorgschulden:

• Onvoldoende financiële kennis over verplichtingen zoals de zorgverzekering.
• Gebrek aan financieel overzicht, waardoor rekeningen worden gemist.
• Onregelmatige inkomsten door tijdelijke contracten en flexwerk.
• Schaamte en angst, waardoor jongeren hulp uitstellen.

Uit de interviews kwamen een aantal factoren specifiek naar voren:

• Sociaal-maatschappelijke druk.
• Onzeker inkomen en tijdelijke contracten.
• Financiële zelfstandigheid zonder voldoende vaardigheden.

Jongeren gaven in interviews die voor het onderzoek zijn uitgevoerd concrete voorbeelden, zoals het missen van betalingsherinneringen, onverwachte medische kosten zonder financiële buffer en het uitstellen van zorgpremies om andere kosten te kunnen dekken. Daarnaast hadden jongeren te maken met instabiel of verlies van inkomen. Met betrekking tot het bewustzijn rondom de verplichte zorgverzekering vanaf 18 jaar gaf het merendeel aan zich hier destijds van bewust te zijn.

2. Ervaring van jongeren met het incassoproces

Het incassotraject rondom zorgschulden wordt door jongeren vaak als stressvol en verwarrend ervaren:

• Communicatie is vaak complex of intimiderend, wat leidt tot vermijding.
• Wantrouwen richting instanties maakt dat jongeren minder snel actie ondernemen.
• Geldproblemen veroorzaken mentale en fysieke stress.

Ook waren er positieve ervaringen:

• Jongeren waarderen empathische communicatie en flexibele betalingsregelingen.
• Duidelijkheid over het incassotraject hielp om schulden sneller aan te pakken.

3. Gebruik van bestaande regelingen zoals zorgtoeslag

Het onderzoek maakte duidelijk dat veel jongeren geen gebruik maken van bestaande (schuldhulp)regelingen door:

• Onwetendheid over hun rechten en beschikbare hulp.
• Schaamte en drempelvrees.
• Negatieve ervaringen met schuldhulpverlening.

Toch bleek dat een persoonlijke en coachende aanpak, zoals die van Stichting ONSbank, jongeren kan helpen om financieel gezonder te worden.

4. Oplossingen en interventies

Jongeren zelf droegen in de interviews die voor het onderzoek werden gedaan enkele oplossingsrichtingen aan voor het voorkomen en oplossen van zorgschulden:

• Financiële educatie in het onderwijs.
• Jongerenloketten met ervaringsdeskundigen.
• Technologische tools, zoals apps voor beter financieel beheer.
• Empathische en duidelijke communicatie, inclusief gebruik van moderne communicatiekanalen zoals WhatsApp.

Het onderzoek leverde een drietal mogelijke interventies op.

• Gerichte communicatie en segmentatie binnen het incassoproces.
• Gebruik van ervaringsdeskundigheid.
• Stimuleren van goed betaalgedrag door bijvoorbeeld kwijtschelding na een periode van consistent betalen.

Break-outsessie

Tijdens de groeisessie werden bovenstaande onderzoeksresultaten besproken. Daarna gingen de deelnemers in groepen uiteen om praktijkervaringen te delen en interventies verder uit te werken. Daaruit kwamen verschillende ideeën naar voren over de aanpak van zorgschulden bij jongeren.

Het belang van vroegtijdige signalering en preventie, bijvoorbeeld door financiële educatie en betere voorlichting op scholen.
Vooral de overtuiging van vroege interventie werd belangrijk gevonden. Dus voordat jongeren de verantwoordelijkheid voor hun zorgverzekering krijgen. Door eerder in te zetten op educatie en begeleiding, zou het makkelijker zijn om hen voor te bereiden op die financiële verantwoordelijkheden.

Het idee dat jongeren niet makkelijk over geld of schulden praten, werd bevestigd. Ouders en informele netwerken werden ook regelmatig genoemd als belangrijke schakels in de ondersteuning van jongeren. Ouders zouden een grotere rol kunnen spelen in het gesprek over zorgverzekering en financiën. Er werd benadrukt dat veel jongeren de benodigde vaardigheden missen om hun financiële situatie goed te beheren, zoals het begrijpen van zorgverzekering en het aanvragen van toeslagen. Hoewel influencers als mogelijke oplossing werden genoemd, gaven ervaringsdeskundigen aan dat jongeren vooral beïnvloed worden door influencers bij productaankopen, maar minder als het gaat om financiële onderwerpen.

Inzet van verschillende communicatiekanalen

Er was veel discussie over communicatiekanalen. Verschillende deelnemers gaven aan dat het moeilijk is om jongeren via traditionele middelen te bereiken, zoals e-mail of via brieven. Jongeren stappen vaak snel over naar nieuwe apps en platformen, waardoor het lastig is om vast te stellen wat nu het beste werkt. Wel werd geconcludeerd dat het gebruik van informele kanalen, zoals WhatsApp, de drempel voor contact verlaagt en de communicatie beter aansluit bij de manier waarop jongeren zich tegenwoordig informeren.

Meer samenwerking tussen zorgverzekeraars, incasso- en deurwaarderorganisaties en hulporganisaties.

Tot slot werd er veel steun uitgesproken voor het idee van pilotprojecten. Veel gasten gaven aan dat het belangrijk is om interventies in de praktijk te testen om te zien wat echt werkt. Ze pleitten ervoor om samen te werken in de keten met zorgverzekeraars, incasso- en deurwaardersorganisaties en andere partners om deze pilots op te zetten, zodat we niet alleen theorieën ontwikkelen, maar ook praktische oplossingen vinden die jongeren daadwerkelijk kunnen helpen om zorgschulden te voorkomen.

De groeisessie sloot af met een plenaire terugkoppeling waarin deelnemers concrete ideeën bespraken om binnen hun eigen organisaties toe te passen.

Vervolgstappen

Op basis van deze inzichten blijft Syncasso, in samenwerking met de HvA en UvA, werken aan nieuwe interventies om jongeren te ondersteunen bij duurzaam betaalgedrag. De komende periode worden de onderzoeksresultaten verder uitgewerkt en worden aanbevelingen gedaan voor beleidsmakers en organisaties die met jongeren werken. Op de hoogte blijven van verdere ontwikkelingen? Of deelnemen aan een vervolg om samen kansrijke interventies te piloten? Neem dan contact op met: s.vandenboogaard@syncasso.nl en of c.warmerdam@hva.nl