Nieuws

Bij zorgverzekeraar VGZ staat de link tussen geldproblemen en gezondheid steeds hoger op de agenda. “De financiële gezondheid van onze leden is onlosmakelijk verbonden met hun fysieke en mentale gezondheid,” zegt Rozanne van Straten, Afdelingsmanager Betalen en Incasso bij VGZ. Binnen het incassoproces van VGZ blijkt dat ongeveer 1,5 tot 2 procent van de verzekerden moeite heeft om zorgpremies of rekeningen te betalen. Achter deze cijfers gaan mensen schuil in een financieel kwetsbare positie — mensen voor wie schulden en gezondheidsproblemen elkaar versterken. Juist voor deze groep wil VGZ de vicieuze cirkel van stress, zorgmijding en oplopende kosten helpen doorbreken. “Binnen VGZ erkennen we dat financiële gezondheid een belangrijke rol speelt in de algemene gezondheid van mensen. Het verkleinen van gezondheidsverschillen is dan ook een belangrijke focus binnen onze missie en strategie.”

De impact van schulden op zorggebruik en gezondheid

“Er is een duidelijk samenhang tussen financiële problemen en zorggebruik en gezondheid” vertelt Rozanne. “Eerder onderzoek, en een lopende grote studie, toont aan dat schulden kunnen leiden tot meer zorggebruik en slechtere gezondheid. Wij zien bijvoorbeeld dat deze groep vaker GGZ-zorg gebruikt. De druk die mensen ervaren door financiële problemen beïnvloedt dus niet alleen hun portemonnee, maar ook hun gezondheid”.

De eerste resultaten van het lopende onderzoek wijzen op een vicieuze cirkel: gezondheidsproblemen leiden tot betaalproblemen, die op hun beurt weer tot meer gezondheidsproblemen leiden. Tegelijkertijd blijkt uit het onderzoek dat mensen met betalingsproblemen óók zorg mijden. Ze maken, ondanks een hogere zorgbehoefte, minder gebruik van vervolgzorg na een huisartsbezoek. “Leden met betaalproblemen gaan gemiddeld gezien minder vaak naar een medisch specialist dan mensen zonder betaalproblemen.”

Dit zorgmijdingsgedrag heeft gevolgen. Wanneer zorg te lang wordt uitgesteld, is deze uiteindelijk niet meer te vermijden en vaak ingrijpender en kostbaarder. “Uiteindelijk is dan de zorg niet meer te vermijden, omdat het echt noodzakelijk is. En over het algemeen zie je dan, omdat je niet tijdig en op tijd, misschien wel preventief, bepaalde behandelingen hebt gehad, er uiteindelijk meer zorgkosten worden gemaakt.”

Een belangrijke factor in dit geheel is het eigen risico. De drempel die dit met zich meebrengt, werkt zorgmijding in de hand. “De huisarts zit in je basisverzekering, en voor een bezoek aan de huisarts betaal je geen eigen risico. Maar zodra je naar een medisch specialist gaat in het ziekenhuis, dan wordt je eigen risico in rekening gebracht.”

Impact op gezondheid én zorgstelsel

VGZ doet momenteel veel onderzoek naar de bredere gevolgen van financiële problemen, ook buiten de zorgverzekering. Rozanne zegt: “We weten nog niet precies hoeveel invloed dit heeft, maar we denken dat de impact op de maatschappij heel groot is.”

Om meer inzicht te krijgen in deze impact, werkt VGZ samen met verschillende partijen, zoals Purpose, aan de ontwikkeling van een “impactcalculator.” “We werken met Purpose en andere partijen aan de impactcalculator. Hiermee kunnen we data analyseren om de invloed van financiële problemen op zorgkosten, verzuim en andere maatschappelijke aspecten te meten.” De calculator is nog in ontwikkeling, maar Rozanne verwacht dat er binnenkort een definitieve versie beschikbaar zal zijn. Het doel is om de gevolgen van financiële problemen beter in kaart te brengen en te begrijpen.

Zorg én zorgstelsel

De druk op de zorg is een veelbesproken onderwerp in de media, vooral bij huisartsen en ziekenhuizen. VGZ merkt dat dit leidt tot langere wachtlijsten, wat een uitdaging vormt voor zowel huisartsen als ziekenhuizen. “De wachtlijsten bij huisartsen zijn soms een groot probleem. In sommige regio’s zijn er geen huisartsen meer met ruimte voor nieuwe patiënten, en ook de wachtlijsten in ziekenhuizen herkennen we.”

Binnen VGZ wordt deze druk op de zorg serieus genomen, en wordt ingezet op het “gidsen” van leden, wat betekent dat ze actief geholpen worden bij het navigeren door het zorgsysteem. Het doel van dit beleid is om mensen zo snel mogelijk naar de juiste zorg te leiden en ervoor te zorgen dat de zorg die ze krijgen, ook goed aansluit bij hun specifieke behoeften.

Daarnaast let VGZ er ook op dat alleen zorgvragen in de zorg terecht komen. “Dat klinkt misschien een beetje gek”, zegt Rozanne maar: “Soms ontstaan zorgvragen door financiële problemen, of door eenzaamheid en andere sociale factoren”. Dit wijst op de complexiteit van zorgbehoefte, die niet altijd direct zichtbaar is, maar vaak diepere oorzaken heeft.

Mensen met financiële problemen helpen

Een eigen risicorekening valt natuurlijk niet voorkomen maar VGZ kijkt wel verder hoe de ledengroep met financiële problemen zo goed mogelijk kan worden ondersteunt.

Een belangrijk aspect is de samenwerking met zorgaanbieders. “We kijken naar de zorgaanbieders waarmee we een contract hebben. Als het gecontracteerde zorg betreft, heeft dit invloed op hoeveel de leden zelf moeten bijbetalen.” Dit helpt leden bij het kiezen van zorgaanbieders met wie VGZ afspraken heeft, wat kan leiden tot lagere kosten voor de leden.

Daarnaast zorgt VGZ ervoor dat de kwaliteit van de zorg hoog is door leden door te verwijzen naar zorgaanbieders met bewezen goede resultaten. “We verwijzen onze leden naar ziekenhuizen die uitstekende zorg leveren en waar de kans op herbehandeling zo laag mogelijk is. Dit helpt om zorg efficiënter en minder kostbaar te maken, wat uiteindelijk invloed kan hebben op hun financiële situatie.”

Interventies en pilots voor verzekerden met financiële problemen

VGZ voert verschillende interventies en pilots uit om mensen met financiële problemen te ondersteunen. Te beginnen in het eigen incassoproces. “Het eerste en belangrijkste is natuurlijk echt menselijk incasseren, echt maatwerk leveren en luisteren naar iemands verhaal. Maar ook flexibiliteit in het proces is belangrijk. Je moet de ruimte hebben om out of the box maatwerk te leveren en af en toe een beetje lef te hebben.” VGZ zet verschillende hulpmiddelen in, zoals betalingsregelingen, gespreid betalen van het eigen risico en tijdelijke bevriezing van schulden om leden financieel ademruimte te geven.

Daarnaast startte VGZ een nieuwe pilot gericht op jongeren waarbij pro-actief al in een zeer vroeg stadium contact wordt gezocht. “We zijn begonnen met het proactief bellen van jongeren tussen de 18 en 25 jaar, wanneer we zien dat deze in de schulden dreigen te raken.” De eerste resultaten zijn positief. Maar VGZ wil ook graag leren van de jongeren. Wat werkt voor hen? Wat hebben ze nodig om uit de schulden te blijven of komen? Het contact met deze doelgroep helpt VGZ om de communicatie en ondersteuning te verbeteren. “Wat hierin naar steeds weer naar voren komt is de cruciale rol van financiële educatie.” geeft Rozanne aan.

Een integrale aanpak voor financiële gezondheid is nodig

Er is een groeiend besef dat samenwerking tussen verschillende partijen essentieel is voor het verbeteren van financiële gezondheid en het aanpakken van schulden. VGZ werkt al samen met organisaties als GeldFit, Purpose, de Onsbank en diverse werkgevers. De ambitie voor 2030 gaat verder. “Gemeenten zouden een veel grotere rol kunnen spelen in dit proces. Maar ook het inzicht in iemands financiële situatie is essentieel. Complex omdat we natuurlijk rekening moeten houden met de privacywetgeving. Maar het belangrijkste is misschien wel de samenwerking tussen verschillende sectoren. Dit is cruciaal voor een structurele oplossing.” benadrukt Rozanne

Onlangs ondertekende VGZ het afsprakenkader Sociaal Incasseren. Dit kader helpt om samen met andere partijen een landelijke oplossing te vinden voor het verbeteren van de financiële gezondheid van Nederlanders.

Wat zou er dan in het zorgstelsel moeten veranderen om mensen met schulden eerder en beter te kunnen ondersteunen? En wat is dan de rol van de zorgverzekeraar hierin?

Om mensen met schulden eerder en beter te ondersteunen, is het volgens Rozanne belangrijk om veel meer op data te vertrouwen. Door data te gebruiken, kan eerder worden ingegrepen, vooral bij signalen die wijzen op opkomende problemen. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor jongeren, die vaak aangeven dat ze hulp te laat hebben ontvangen. De zorgverzekeraar kan hierin een rol spelen door proactief te signaleren, in samenwerking met gemeenten, die een grotere rol kunnen spelen in vroegsignalering. VGZ werkt al samen met gemeenten, maar er is nog ruimte om te onderzoeken hoe deze signalen effectief uitgewisseld kunnen worden en hoe preventieve zorg vroegtijdiger aangeboden kan worden. Het draait bij VGZ om het verbeteren van zorg en gezondheid, wat vraagt om een focus op preventie en vroegtijdige interventie.

Samenwerking en menselijkheid: sleutels tot duurzame oplossingen

Rozanne benadrukt dat samenwerking essentieel is in het omgaan met schuldenproblematiek. “Het grootste besef dat we moeten hebben, is dat we dit echt samen moeten doen,” stelt ze. Ze gelooft dat het belangrijk is dat verschillende partijen, zoals schuldhulpverlening, incassobureaus en zorgverzekeraars, gezamenlijk optrekken. “De focus moet liggen op vroeg ingrijpen, waarbij we goed luisteren en de menselijkheid centraal stellen,” voegt ze eraan toe.

Een mooi voorbeeld van deze aanpak deelt ze aan de hand van een klant die in een van VGZ’ speciale teams terechtkwam. Deze klant had betalingsachterstanden die ervoor zorgden dat zijn aanvullende verzekering werd beëindigd. Hierdoor kon hij geen tandartsbehandeling krijgen, ondanks dat zijn gebit in slechte staat was. “Die klant werkte in de sales, en zijn slechte gebit had een negatieve impact op zijn zelfvertrouwen,” legt Rozanne uit. Na gesprekken met de deurwaarder werd de betalingsregeling tijdelijk opgeschort, zodat de klant zijn gebit kon laten behandelen. “Door die twee maanden uit te stellen, kon de klant zijn gebit opknappen en zich weer zelfverzekerd voelen,” zegt Rozanne. Dit leidde uiteindelijk tot een duurzamere situatie.

Rozanne besluit: “Dit soort verhalen maken me heel gelukkig. Het laat zien dat vroeg ingrijpen en creatief denken samen met de klant écht het verschil kan maken.” Het draait om vertrouwen, samenwerking en het bieden van maatwerk.